भूम्युपवेशनम्

षोडश संस्काराः(भूम्युपवेशनम्)खंड७०~ नवजात शिशुमें धारणाशक्ति आयुः की कामनासे भूम्यादि देवोंकी पूजनकर जन्मके बाद पहलीबार भूमिपर बीठाया जाता हैं. " पञ्चमे च तथा मासि भूमौ तमुपवेशनम्||तत्र सर्वे ग्रहाः शस्ता भौमोप्यत्र विशेषतः||उत्तरात्रितयं सौम्य पुष्यर्क्ष शक्रदैवतम्|| प्राजापत्यं च हस्तश्च शस्तमाश्विन मित्रभम्||प्रयोगपारिजाते, पद्मपुराणे,विष्णुधर्मे च||
प्रयोगपारिजात,पद्मपुराण,तथा विष्णुधर्ममें कहा हैं कि "शिशुको पाँचवे मासमें पहलीबार धरती पर बीठाना चाहिये. इस कार्यमें सभी ग्रह अनुकुल होना चाहिये,परंतु मंगल तो विशेष करके अनुकुल लेना जरुरी हैं,तीनों उत्तरा,मृगशिरा,पुष्य,ज्येष्ठा,रोहिणी,हस्त,अश्विनी,और अनुराधा इतनें नक्षत्र प्रशस्त हैं."वाराहं पूजयेद्देवं पृथिवीं च तथा द्विजम्|| वाराहभगवान्,पृथिवी तथा ब्राह्मणोंका पूजन करैं.
ॐस्वस्ति|| पु ह शास्त्री||उमरेठ||शेष पुनः||
षोडश संस्काराः(भूम्युपवेशन विधानम्)खंड७१~ आचम्य प्राणानायम्य" सुमुखश्चेत्यादि पठन् संकल्पः~ मम शिशोः भूम्युपवेशन कर्मणि पूर्वाङ्गत्वेन भूम्यादिनां पूजां करिष्ये||
ॐगणानांत्वा० महागणपतये नमः नमस्करोमि" भूम्योपरि~ ॐस्योना पृथिवी० पृथिव्यै नमः पृथिवीं आवाहयामि" ॐखड्गोवैश्वदेवः०|२४/४०|| ॐवराहाय नमः वराहं आवाहयामि"ॐअम्बेऽअम्बिके० ॐकुलदेवतायै नमः कुलदेवतां आवाहयामि" पञ्चोपचारैःसम्पूज्य" प्रार्थना~ रक्षैनं वसुधे देवि सदा सर्वगते शुभे|| आयुष्प्रमाणं निखिलं निक्षिपस्व हरिप्रिये|| अचिरादायुषस्तस्य ये केचित् परिपंथिनः|| जीवितारोग्यवित्तेषु निर्दहस्वाचिरेण तान्|| धारिण्यशेषभूतानां मातस्त्वमधिका ह्यसि|| अजरा चाप्रमेया च सर्वभूत नमस्कृते|| त्वमेवाशेषजगतां प्रतिष्ठा चाश्रया ह्यसि|| कुमारं(कुमारीं) पाहि मातस्त्वं ब्रह्मा तदनुमन्यताम्||
घंटानादमंगलवाद्यवादन पूर्वकं शिशुं भूम्युपवेशयेत्" ब्राह्मणान् संपूज्य" अनेन भूम्यादि पूजनपूर्वकं भूम्युपवेशन कर्मणा कृतेन भूम्यादयः प्रीयन्ताम् न मम"
ॐस्वस्ति||पु ह शास्त्री||शेष पुनः

टिप्पणियाँ

इस ब्लॉग से लोकप्रिय पोस्ट

यज्ञोपवीत 2

संस्कारविमर्श

सर्वरोगहर_अच्युतानंदगोविंदनामजप_विधिः