ऋग्वेदे गर्भाधानम्
ऋग्वेदे गर्भाधानम्- आचम्य,प्राणानायाम्य, देशकालौ स्मृत्वा मम अस्याः भार्याया "प्रतिगर्भ" +गर्भसंस्कार+ अतिशयद्वारा अस्यां जनिष्यमाण सर्वगर्भाणां( वा गर्भस्य) बीज गर्भ समुद्ववैनोनिबर्हण द्वारा श्री परमेश्वर प्रीत्यर्थं गर्भाधानाख्यं कर्म करिष्ये...... इति संकल्प्य,
तदङ्गतया गणपतिपूजनं पुण्याहवाचनम् मातृकापूजनं नांदीश्राद्धं च करिष्ये... पुण्याहवाचने कर्माँग देवता ब्रह्माप्रीयताम्" नांदीश्राद्धे क्रतुदक्षसंज्ञकाविश्वेदेवाः" तानि कर्माणि कृत्वा स्थंडिले मरुतनामाग्निं प्रतिष्ठाप्य" अन्वाधानम्- समिद्द्वयमादाय* क्रियमाणे गर्भाधानहोमे देवता परिग्रहार्थं चक्षुषी आज्येनेन्त्यंतमुक्त्वा प्रजापतिं चरुणा(१) विष्णुं षड्वारमाज्येन(६) प्रजापतिं आज्येन(१) शेषेण स्विष्टकृतमित्यादि सद्यो यक्ष्ये.... समिद्वयअग्नौप्राश्य" परिसमुहनादि पूर्णपात्र निधानान्तं कृत्वा" प्रजापतये त्वा जुष्टं निर्वपामि प्रोक्षामि" इति आज्यभागान्तं कृत्वाऽवदान धर्मेण चरुमवदाय ॐप्रजापतये स्वाहा- प्रजापतय इदं न मम" विष्णुर्योनिमिति तिसृणां त्वष्टा विष्णुरनुष्टुप् गर्भाधानप्रधान आज्यहोमे विनियोगः~ ॐविष्णुर्योनिं कल्पयतु त्वष्टारूपाणि पिंशतु| आसिंचतु प्रजापतिर्धाता गर्भं दधातु ते स्वाहा- विष्णव इदं न मम" ॐगर्भं धेहि सिनीवालि गर्भं धेहि सरस्वति| गर्भँ ते अश्विनदेवा वाधत्तां पुष्करस्रजा स्वाहा- विष्णव इदं न मम " ॐहिरण्ययी अरणीयं निर्मंथतो अश्विना| तं ते गर्भं हवामहे दशमे मासि सूतवे स्वाहा- विष्णव इदं न मम" नेजमेषेति तिसृणां त्वष्टा विष्णुरनुष्टुप् गर्भाधान प्रधान आज्य होमे विनियोगः~ ॐनेजमेष परापत सुपुत्रः पुनरापत| अस्यै मे पुत्रकामायै गर्भमाधेहि यः पुमान् त्स्वाहा- विष्णव इदं न मम " ॐयथेयं पृथिवी मह्युत्ताना गर्भमादधे| एवं तं गर्भमाधेहि दशमे मासि सूतवे स्वाहा- विष्णव इदं न मम" ॐविष्णोः श्रेष्ठेन रूपेणास्यां नार्यां गवीन्यां| पुमांसं पुत्रानाधेहि दशमे मासि सूतवे स्वाहा- विष्णव इदं न मम " प्रजापते हिरण्यगर्भः प्रजापति स्त्रिष्टुप् गर्भाधान प्रधान आज्य होमे विनियोगः~ ॐप्रजापते नत्वदेता न्यन्यो विश्वाजातानि परिता बभूव| यत्कामास्ते जुहुमस्तन्नो अस्तु वयं स्यामपतयोरयीणां स्वाहा- प्रजापतय इदं न मम" एवं सप्ताज्याहुतीर्हुत्वा" अपनः शोशुचदघमिष्टर्चस्य सूक्तस्य कुत्सोग्निर्गायत्री पत्न्या मूर्धाभिमर्शने विनियोगः~ ( उत्तराभिमुख होकर पत्नीकी मूर्धा= मस्तकका केन्द्रभाग)स्पर्श करैं.ॐअपनः शोशुचदघमग्नेशुशुग्ध्यारयिं| अपनः शोशुचदघम्||१|| सुक्षेत्रि या सुगातु या वसू या च यजामहे| अपनःशोशुचदघम्||२|| प्रयद्भंदिष्ठ एषां प्रास्माकासश्च सरयः| अपनः शोशुचदघम्||३|| प्रयत्ते अग्ने सूरयो जायेमहि प्रते वयं| अपनः शोशुचदघम्||४|| प्रयदग्नेः सहस्वतो विश्वतोयंति भानवः| अपनः शोशुचदघम्||५|| त्वं हि विश्वतोमुख विश्वतः परिभूरसि|| अपनः शोशुचदघम्||६|| द्विषोनो विश्वतोमुखातिनावेव पारय|अपनः शोशुचदघम्||७|| सनः सिंधु मिवनावयाति पर्षा स्वस्तये|अपनः शोशुचदघम्||८|| याः फलिनीरित्यस्यअथर्वणो भिषक् ओषधयो अनुष्टुप् जपे विनियोगः~ जपः- ॐ याः फलिनीर्या अफला० वधेनदस्युमिति षण्णां वसुश्रुतो अग्निस्त्रिष्टुप् अग्न्युपस्थाने विनियोगः~ ॐ वधेन दस्युं प्रहि चातयस्व वयः कृण्वानस्तन्वे१ स्वायै| पिपर्पियत्सहसस्पुत्र देवान्सो अग्नेपाहिनृतमवाजे अस्मान्||१||
वयं ते अग्न उक्थैर्विधेम वयं हव्यैः पावक भद्र शोचे| अस्मे रयिं विश्ववारं समिन्वास्मे विश्वानि द्रविणानि धेहि||२|| अस्माकमग्ने अध्वरं जुषस्व सहसः सूनो त्रिसधस्थ हव्यं| वयं देवेषु सुकृतः स्याम शर्मणानस्त्रि वरूथेन पाहि||३|| विश्वानिनो दुर्गहा जातवेदः सिंधुननावा दुरितातिपर्षि| अग्ने अत्रिवन्नमसा गृणानो ३ स्माकं बोध्यविता तनूनां||४|| यस्त्वा हृदा कीरिणा मन्यमानो मर्त्यंमर्त्यो जोहवीमि| जातवेदो यशो अस्मासु धेहि प्रजाभिरग्ने अमृतत्वमश्यां||५|| यस्मै त्वं सुकृते जातवेद उलोकमग्ने कृणवस्योनं| अश्विनं सुपुत्रिणं वीरवंतं गोमंतं रयिं न शते स्वस्ति||६|| अग्निस्तु विश्रवस्तममिति द्वयोः वसूयवोग्निरनुष्टुप् अग्न्युपस्थाने विनियोगः~ ॐअग्निस्तु विश्रवस्तमंतु विब्रह्माणमुत्तमम्| अतूर्तं श्रावयत्पतिं पुत्रं ददाति दाशुषे||१|| अग्नि र्ददाति सत्पतिं सा सा हयोयुधा नृभिः| अग्निरत्यं रघुष्यदं जेतारमपराजितं||( अत्रैव सूर्योपस्थानं नारायण भट्ट सम्मतं परंतु तैरेव इदानीं शिष्टा अंते कुर्वन्तीत्युक्तत्वादंतएवोपन्यस्त मस्ति) * अश्वगंधा(दूर्वाया वा) पिष्ट्वोदकं दक्षिण नासाबिले आसिंचेत्" (हरितअश्वगंधा या हरितश्वेतदूर्वा ) खलमें पीसकर सफेद धुले हुए वस्त्रमें पीसाहुआ ओषध लेकर कपडेसे हि वामभागमें पत्नीको बैठाकर उनके दायें नाकमें छानते हुए मंत्रपूर्वक कुछ बूंदें डालें" उदीर्ष्वेति द्वयोः सूर्यासावित्री सूर्यासावित्री आद्या त्रिष
तदङ्गतया गणपतिपूजनं पुण्याहवाचनम् मातृकापूजनं नांदीश्राद्धं च करिष्ये... पुण्याहवाचने कर्माँग देवता ब्रह्माप्रीयताम्" नांदीश्राद्धे क्रतुदक्षसंज्ञकाविश्वेदेवाः" तानि कर्माणि कृत्वा स्थंडिले मरुतनामाग्निं प्रतिष्ठाप्य" अन्वाधानम्- समिद्द्वयमादाय* क्रियमाणे गर्भाधानहोमे देवता परिग्रहार्थं चक्षुषी आज्येनेन्त्यंतमुक्त्वा प्रजापतिं चरुणा(१) विष्णुं षड्वारमाज्येन(६) प्रजापतिं आज्येन(१) शेषेण स्विष्टकृतमित्यादि सद्यो यक्ष्ये.... समिद्वयअग्नौप्राश्य" परिसमुहनादि पूर्णपात्र निधानान्तं कृत्वा" प्रजापतये त्वा जुष्टं निर्वपामि प्रोक्षामि" इति आज्यभागान्तं कृत्वाऽवदान धर्मेण चरुमवदाय ॐप्रजापतये स्वाहा- प्रजापतय इदं न मम" विष्णुर्योनिमिति तिसृणां त्वष्टा विष्णुरनुष्टुप् गर्भाधानप्रधान आज्यहोमे विनियोगः~ ॐविष्णुर्योनिं कल्पयतु त्वष्टारूपाणि पिंशतु| आसिंचतु प्रजापतिर्धाता गर्भं दधातु ते स्वाहा- विष्णव इदं न मम" ॐगर्भं धेहि सिनीवालि गर्भं धेहि सरस्वति| गर्भँ ते अश्विनदेवा वाधत्तां पुष्करस्रजा स्वाहा- विष्णव इदं न मम " ॐहिरण्ययी अरणीयं निर्मंथतो अश्विना| तं ते गर्भं हवामहे दशमे मासि सूतवे स्वाहा- विष्णव इदं न मम" नेजमेषेति तिसृणां त्वष्टा विष्णुरनुष्टुप् गर्भाधान प्रधान आज्य होमे विनियोगः~ ॐनेजमेष परापत सुपुत्रः पुनरापत| अस्यै मे पुत्रकामायै गर्भमाधेहि यः पुमान् त्स्वाहा- विष्णव इदं न मम " ॐयथेयं पृथिवी मह्युत्ताना गर्भमादधे| एवं तं गर्भमाधेहि दशमे मासि सूतवे स्वाहा- विष्णव इदं न मम" ॐविष्णोः श्रेष्ठेन रूपेणास्यां नार्यां गवीन्यां| पुमांसं पुत्रानाधेहि दशमे मासि सूतवे स्वाहा- विष्णव इदं न मम " प्रजापते हिरण्यगर्भः प्रजापति स्त्रिष्टुप् गर्भाधान प्रधान आज्य होमे विनियोगः~ ॐप्रजापते नत्वदेता न्यन्यो विश्वाजातानि परिता बभूव| यत्कामास्ते जुहुमस्तन्नो अस्तु वयं स्यामपतयोरयीणां स्वाहा- प्रजापतय इदं न मम" एवं सप्ताज्याहुतीर्हुत्वा" अपनः शोशुचदघमिष्टर्चस्य सूक्तस्य कुत्सोग्निर्गायत्री पत्न्या मूर्धाभिमर्शने विनियोगः~ ( उत्तराभिमुख होकर पत्नीकी मूर्धा= मस्तकका केन्द्रभाग)स्पर्श करैं.ॐअपनः शोशुचदघमग्नेशुशुग्ध्यारयिं| अपनः शोशुचदघम्||१|| सुक्षेत्रि या सुगातु या वसू या च यजामहे| अपनःशोशुचदघम्||२|| प्रयद्भंदिष्ठ एषां प्रास्माकासश्च सरयः| अपनः शोशुचदघम्||३|| प्रयत्ते अग्ने सूरयो जायेमहि प्रते वयं| अपनः शोशुचदघम्||४|| प्रयदग्नेः सहस्वतो विश्वतोयंति भानवः| अपनः शोशुचदघम्||५|| त्वं हि विश्वतोमुख विश्वतः परिभूरसि|| अपनः शोशुचदघम्||६|| द्विषोनो विश्वतोमुखातिनावेव पारय|अपनः शोशुचदघम्||७|| सनः सिंधु मिवनावयाति पर्षा स्वस्तये|अपनः शोशुचदघम्||८|| याः फलिनीरित्यस्यअथर्वणो भिषक् ओषधयो अनुष्टुप् जपे विनियोगः~ जपः- ॐ याः फलिनीर्या अफला० वधेनदस्युमिति षण्णां वसुश्रुतो अग्निस्त्रिष्टुप् अग्न्युपस्थाने विनियोगः~ ॐ वधेन दस्युं प्रहि चातयस्व वयः कृण्वानस्तन्वे१ स्वायै| पिपर्पियत्सहसस्पुत्र देवान्सो अग्नेपाहिनृतमवाजे अस्मान्||१||
वयं ते अग्न उक्थैर्विधेम वयं हव्यैः पावक भद्र शोचे| अस्मे रयिं विश्ववारं समिन्वास्मे विश्वानि द्रविणानि धेहि||२|| अस्माकमग्ने अध्वरं जुषस्व सहसः सूनो त्रिसधस्थ हव्यं| वयं देवेषु सुकृतः स्याम शर्मणानस्त्रि वरूथेन पाहि||३|| विश्वानिनो दुर्गहा जातवेदः सिंधुननावा दुरितातिपर्षि| अग्ने अत्रिवन्नमसा गृणानो ३ स्माकं बोध्यविता तनूनां||४|| यस्त्वा हृदा कीरिणा मन्यमानो मर्त्यंमर्त्यो जोहवीमि| जातवेदो यशो अस्मासु धेहि प्रजाभिरग्ने अमृतत्वमश्यां||५|| यस्मै त्वं सुकृते जातवेद उलोकमग्ने कृणवस्योनं| अश्विनं सुपुत्रिणं वीरवंतं गोमंतं रयिं न शते स्वस्ति||६|| अग्निस्तु विश्रवस्तममिति द्वयोः वसूयवोग्निरनुष्टुप् अग्न्युपस्थाने विनियोगः~ ॐअग्निस्तु विश्रवस्तमंतु विब्रह्माणमुत्तमम्| अतूर्तं श्रावयत्पतिं पुत्रं ददाति दाशुषे||१|| अग्नि र्ददाति सत्पतिं सा सा हयोयुधा नृभिः| अग्निरत्यं रघुष्यदं जेतारमपराजितं||( अत्रैव सूर्योपस्थानं नारायण भट्ट सम्मतं परंतु तैरेव इदानीं शिष्टा अंते कुर्वन्तीत्युक्तत्वादंतएवोपन्यस्त मस्ति) * अश्वगंधा(दूर्वाया वा) पिष्ट्वोदकं दक्षिण नासाबिले आसिंचेत्" (हरितअश्वगंधा या हरितश्वेतदूर्वा ) खलमें पीसकर सफेद धुले हुए वस्त्रमें पीसाहुआ ओषध लेकर कपडेसे हि वामभागमें पत्नीको बैठाकर उनके दायें नाकमें छानते हुए मंत्रपूर्वक कुछ बूंदें डालें" उदीर्ष्वेति द्वयोः सूर्यासावित्री सूर्यासावित्री आद्या त्रिष
टिप्पणियाँ
एक टिप्पणी भेजें